Motocykle Jacka - remonty motocykli i pojazdów zabytkowych
Motocykle Jacka - remonty motocykli i pojazdów zabytkowych
Od dziesiątek lat problemy związane z brakiem odpowiedniego urządzenia prądotwórczego w motocyklach radzieckich spędzały sen z powiek ich użytkownikom. Mimo, że oryginalne prądnice przez szereg lat były modyfikowane oraz wzmacniane przez fabrykę, a w ostatnich wersjach miały osiągać nawet 65W, jednak w dalszym ciągu pozostawały tylko i wyłącznie prądnicami. Dopiero najnowsze modele radzieckich motocykli były wyposażane w alternatory, jednak nie były one wymienne z prądnicami, gdyż wprowadzono istotne zmiany konstrukcyjne bloku silnika.
Podejmowano próby wykonania zamienników bądź przeróbki gotowych urządzeń. Jednym z dostępnych była prądnica Fiata 126p. Mogła zapewnić dostateczną moc, ale jej montaż był problematyczny. Wirnik tej prądnicy (jak i innych samochodowych) jest osadzony w osi korpusu, w odróżnieniu od konstrukcji oryginalnej prądnicy motocykla, która ma przesunięcie osi wirnika względem osi korpusu, co umożliwia kasowanie i regulację luzu nazębnego z kołem napędowym wałka rozrządu poprzez obrót prądnicą. Wielu pasjonatów radzieckich motocykli próbowało różnorakich adaptacji prądnic, bądź alternatorów z aut. Nawet gdy osiągali sukces techniczny, to wygląd całości pozostawiał sporo do życzenia.
W naszej ofercie znajdą Państwo zamiennik prądnicy DYNAMO typ C, które jest zaprojektowane i przystosowane wymiarami do współpracy z silnikami bokserów produkcji CCCP. Jego montaż nie wymaga żadnej ingerencji w konstrukcję silnika i jest wykonywany dokładnie tak samo, jak w przypadku oryginalnej prądnicy.
Luz międzyzębny jest kasowany poprzez obrót DYNAMEM C, którego wirnik jest przesunięty od osi korpusu dokładnie tak, jak w oryginalnej prądnicy. Zakończenie osi wirnika zostało wykonane zgodnie z wymiarami oryginału. Na osi dynama montuje się oryginalne koła zębate dokładnie tak samo, jak w prądnicy.
W przypadku zastosowania żarówki 65 x 55W jako oświetlenie główne, motocykl solo ma stały pobór prądu w granicy ok. 100W, a z wózkiem bocznym (w zależności od zastosowanego oświetlenia) może sięgnąć nawet do 120W. W wielu przypadkach motocykle eksploatowane są z wózkiem w terenie lub w mieście z niewielkimi prędkościami. Gdy silnik pracuje na niskich obrotach prądnica nie generuje wystarczającej mocy w stosunku do zapotrzebowania. Okresowe niedostatki energii powodują, że akumulator jest często rozładowywany i gwałtownie ładowany, przez to podatny na uszkodzenia, a jego żywotność skraca się.
Rozwiązaniem tych wszystkich problemów jest DYNAMO C – alternator trójfazowy o mocy 150W. Urządzenie montowane jako zamiennik prądnicy wymaga niewielkich zmian w instalacji i współpracuje z każdym silnikiem motocykli radzieckich.
DYNAMO C działa na zasadzie stałego impulsu magnetycznego, a jego moc jest zależna od obrotów wirnika. Wraz ze wzrostem obrotów wzrasta generowana moc. Oferowane przez nas regulatory napięcia stanowią dopełnienie całego układu. Dawniej regulatory, jak w większości motocykli, działały na zasadzie zwierania naddatku prądu do masy poprzez układ tyrystorów. Wówczas należało wykorzystywać ten prąd w sposób maksymalny, aby uniknąć grzania regulatora i dynama. Regulatory, które weszły do produkcji w 2019 roku skutecznie rozwiązały ten problem. Zestaw z nowym regulatorem umożliwia jazdę na światłach, jak i bez świateł, gdyż regulator dostraja się do zapotrzebowania odbiorników.
| parametr | wersja 12V | wersja 6V |
|---|---|---|
| Napięcie nominalne | 12V | 6V |
| Moc maksymalna | 150W | 75W |
| Polaryzacja | (-) na masie | (-) na masie |
| Napięcie bez obciążenia | 14,4V (1200obr/min) | 7,2V (1200obr/min) |
| Napięcie z obciążeniem | 14,4V (80W 2100obr/min) | 7,2V (50W 1600obr/min) |
| Średnica zewnętrzna korpusu | 80mm | 80mm |
| Długość korpusu | 153mm | 153mm |
Korpus dynama ma wymiary zewnętrzne odpowiadające oryginalnej prądnicy G414. Solidny tylny dekiel został wyposażony w poliamidową wstawkę współpracującą z oryginalną sprężyną dociskową, co zapewnia tłumienie drgań oraz amortyzację tylnego dekla, tak aby nie uległ ugięciu.
Średnica korpusu odpowiada wymiarom prądnicy i współpracuje z opaskami oryginału. W momencie ewentualnego poluzowania sprężyny dociskowej z tyłu prądnicy, opaski zabezpieczają dynamo przed wysunięciem.
W celu regulacji luzu międzyzębnego zębatki prądnicy współpracującej z kołem rozrządu należy stosować te same zasady montażu, jakie stosuje się w przypadku oryginalnej prądnicy G414. Sugerowany luz międzyzębny to 0.1 mm mierzone szczelinomierzem.
Wirnik urządzenia wykonano ze stali o podniesionych parametrach, oraz poddano obróbce cieplno-chemicznej. Osadzone są na nim magnesy neodymowe przystosowane do pracy w temperaturze do 150°C. Po przeprowadzeniu prób zaobserwowaliśmy, że temperatura urządzenia nie przekracza temperatury bloku silnika w okolicach łoża prądnicy, czyli przeciętnie około 50-60°C. Zakładając, że w upalny letni dzień, przy znacznym obciążeniu silnika może osiągnąć temperaturę około 80°C mamy zapewniony znaczny zapas wytrzymałości temperaturowej magnesów.
Starsze modele z rdzeniami pierwszej konstrukcji, oraz regulatorami zwierającymi do masy miały zalecenie jazdy na światłach. Obecnie po szeregu zmian konstrukcyjnych oraz zastosowaniu nowego rozwiązania regulatora napięcia urządzenie w odróżnieniu od pierwszych prototypów oraz serii produkowanych do 2019 roku, nie generuje już nadmiernego ciepła, ani nie działa na zasadzie zwierania do masy.
Dynamo ma zwartą, szczelną konstrukcję, która posiada obniżenie z tyłu korpusu umożliwiające zastosowanie opaski zakrywającej szczotki z oryginalnej prądnicy, bądź nowej dostępnej w naszym sklepie, służącej jako wizualizacja zbliżająca wygląd całości do oryginału.
Żeby w pełni wykorzystać możliwości dynama dostarczamy wraz z dynamem regulator napięcia naszej produkcji (w wersji 12V lub 6V), zaprojektowany od podstaw na potrzeby naszych rozwiązań. Regulator najlepiej montuje się pod zbiornikiem gwintując dwa otwory w ramie na M5. Aluminiowy radiator chłodzi się w strumieniu powietrza przepływającego w kanale pod zbiornikiem paliwa. Można też montować regulator za uchwyty do śruby ściskającej opaski prądnicy. Regulator w odróżnieniu od wszystkich dostępnych na rynku nie zwiera uzwojeń dynama do masy, tylko odłącza/dołącza je do pracy w miarę zapotrzebowania na energię. Ujmując to najprościej, jeżeli w instalacji załączone zostaną odbiorniki regulator napięcia będzie dostrajał moc generowaną przez dynamo do potrzeb. Jeżeli będziemy jeździć bez świateł urządzenie będzie produkowało tylko tyle mocy ile potrzeba na ładowanie akumulatora. W odróżnieniu do starszych wersji można jeździć bez świateł jak również z pełnym obciążeniem.
Uwaga: Działanie regulatora uzależnione jest od napięcia na akumulatorze. Napięcie nie może być mniejsze niż 10V w wersji 12V (5,2V w wersji 6V). W sytuacji gdy akumulator utrzymuje niższe wartości napięcia niemożliwy jest start pracy regulatora. Jeżeli w czasie pracy urządzenia napięcie na akumulatorze spadnie poniżej tych wartości, regulator napięcia odłączy się, a wraz z nim dynamo, które zacznie obracać się na biegu jałowym. Taki stan układu będzie prowadził do całkowitego rozładowania akumulatora podczas dalszej jazdy.
Zestaw obejmuje:
Poniższe zdjęcia przedstawiają kompletny zestaw regulatora napięcia Dynamo C wraz z kostkami oraz konektorami.
W motocyklach M72 istnieje możliwość wbudowania regulatora napięcia do oryginalnej puszki po usunięciu starego regulatora. Dzięki takiemu rozwiązaniu motocykl zachowuje większy stopień oryginalności, przy jednoczesnym usprawnieniu instalacji elektrycznej. Aby skorzystać z tej opcji należy wcześniej uzgodnić to z nami telefonicznie i dostarczyć pomalowaną, pustą obudowę oryginalnego regulatora z motocykla M72. Taką adaptację wykonujemy za dodatkową opłatą. Montaż regulatora napięcia w puszce wymaga większego radiatora. Poniższe zdjęcia przedstawiają takie rozwiązanie.
Akumulator należy dobierać tak by jego pojemność była dopasowana do maksymalnej mocy dynama. Przyjętą ogólnie zasadą jest dobranie pojemności mierzonej w amperogodzinach (Ah) jako jednej dziesiątej mocy urządzenia (w przypadku wersji 6V z tendencją na plus):
Z nowym regulatorem napięcia można łączyć wszystkie rodzaje akumulatorów z wyjątkiem baterii żelowych. Należy rozróżnić pojęcie akumulator motocyklowy żelowy, od pojęcia bateria żelowa stosowana np. w instalacjach alarmowych. Tu wiele osób popełnia błąd kupując baterię żelową jako akumulator.
W praktyce obecnie najlepiej sprawdzają się akumulatory litowo-jonowe lub kwasowo-ołowiowe w technologii AGM (Absorbent Glass Mat – szklana mata absorpcyjna). Oczywiście można też stosować tradycyjne akumulatory kwasowo-ołowiowe dobrych marek. Z własnego doświadczenia mogę polecić sprawdzony w okresie ponad trzech lat akumulator litowo-jonowy firmy Moretti.
Z naszych obserwacji wynika, że producenci tradycyjnych akumulatorów kwasowych kierują się zasadą „rocznej przydatności produktu”. Zdarzało nam się zaobserwować, że nowy akumulator kwasowy pracował ok 1 rok w normalnych warunkach w motocyklu i tyle samo zachowywał sprawność zapasowy, stojący na półce i podpięty pod typową ładowarkę podtrzymującą. Jak się okazało oba padły mniej więcej po roku. Wniosek był taki, że czy używa się tych akumulatorów, czy stoją na półce ich trwałość jest mniej więcej taka sama. Po upływie pewnego czasu padają z dnia na dzień i są do wyrzucenia. Podobne doświadczenia zgłaszali nam też klienci.
Należy też wspomnieć o drganiach, którym poddany jest akumulator zamontowany w motocyklu. Akumulatory z niższej półki mogą nie wytrzymać drgań. Cele w akumulatorze potrafią się urwać lub pęknąć powodując natychmiastowe uszkodzenie akumulatora. Akumulatory litowo-jonowe i kwasowo-ołowiowe w technologii AGM z racji ich konstrukcji są odporniejsze na ten czynnik.
Wiązka regulatora napięcia obejmuje:
Wiązka przewodów fazowych koloru żółtego łączy dynamo z regulatorem obejmuje:
Podłączenie polega na połączeniu przewodów fazowych (3 przewody żółte zakończone wtyczką) dynama z regulatorem i wpięciu wiązki regulatora w oryginalną instalację motocykla z uwzględnieniem niewielkich zmian przedstawionych na schemacie poniżej.
(1) Należy przeczytać uważnie kartę gwarancyjną.
(2) Należy bardzo dokładnie prześledzić schemat instalacji dołączony do urządzenia i sprawdzić czy jest ona zgodna ze schematem; w przypadku rozbieżności ustalić, czy przeróbki nie kolidują ze zmianami wymaganymi przy montażu dynama.
(3) Akumulator przeznaczony do współpracy z dynamem min. 10Ah w wersji 12V (8Ah w wersji 6V).
W żadnym wypadku nie stosować baterii żelowych używanych np. do zasilania domowych instalacji alarmowych.
W przypadku tradycyjnego akumulatora należy zamontować rurkę odprowadzającą opary elektrolitu z wylotem poniżej rantu błotnika tylnego.
(4) Urządzenie pracuje z MINUSEM (-) na masie. Słupek akumulatora oznaczony jako biegun ujemny (-) należy połączyć przewodem minimum 1.5 – 2mm2 z karoserią motocykla. Przewód powinien mieć zarobione miedziane lub mosiężne końcówki, najlepiej dodatkowo zalutowane w miejscu połączenia z przewodem.
(5) Regulator powinien być zamontowany w miejscu dobrze wentylowanym.
(6) Przewód plus (+) regulatora (czerwony) podłączyć dedykowanym kablem do słupka akumulatora oznaczonego (+). Do tego samego słupka podłączyć przewód (+) zasilający stacyjkę prowadząc go poprzez oryginalne lub akcesoryjne gniazdo bezpiecznika. Jest to różnica w stosunku do oryginalnej instalacji, gdzie bezpiecznik stosowany jest na kablu łączącym akumulator z masą. Przewód ten należy w dalszej kolejności odłączyć od oryginalnego regulatora napięcia zamontowanego pod zbiornikiem paliwa, odciąć końcówki montażowe do regulatora, przewód połączyć, zlutować, zaizolować, pamiętając, iż jest to biegun (+) główne zasilanie stacyjki. Koniec przewodu od strony stacyjki pozostawić bez zmian.
(7) Przewód będący biegunem ujemnym kontrolki ładowania z oryginalnej instalacji należy połączyć z przewodem zielonym w kostce regulatora. Nie zmienia się jego podłączenie końcowe, które stanowi biegun ujemny kontrolki ładowania (kolor czerwony) w obudowie lampy.
Po prawidłowym podłączeniu kontrolka ładowania zasilona przewodem (+) z drugiej strony powinna się świecić.
W przypadku podania napięcia na przewód zielony (-) wychodzący z regulatora może nastąpić uszkodzeni układu sterującego kontrolką ładowania. Wówczas żarówka w czerwonej oprawce lampy nie zaświeci się, bądź będzie świecić się cały czas. Każdy regulator sprawdzany jest na etapie produkcji po kilka razy i ten błąd polegający na podaniu napięcia (+) na zielony przewód regulatora zdarza się głównie przy pierwszym montażu, bądź przy próbie wymiany spalonej żarówki w oprawce lampy. Jest to jedna z najczęściej zgłaszanych awarii podczas montażu i nie podlega gwarancji. Główny układ ładowania działa niezależnie od układu kontrolki sygnalizującej ładowanie, więc po uruchomieniu układu ładowanie będzie działać poprawnie bez sprawnej sygnalizacji kontrolki ładowania. W takim przypadku można urządzenie użytkować bez obaw o inne uszkodzenia zestawu, lub wymienić regulator na nowy.
Zaleca się podłączenie regulatora oraz wymianę żarówek z odłączonym napięciem plus (+) od akumulatora. Podłączanie akumulatora wykonuje się po sprawdzeniu miernikiem poprawności działania.
UWAGA: Kontrolka zaświeci się (będzie działać poprawnie) tylko wtedy gdy akumulator jest podłączony, minus na masie (czytaj pkt. 4). W przypadku zamiany biegunów akumulatora – pozostawienie według oryginalnej konfiguracji (+) na masie, regulator napięcia może zostać trwale uszkodzony, czego nie obejmuje gwarancja!
Kontrolka ładowania nie zaświeci się gdy:
Prawidłowe działanie tego obwodu można sprawdzić dotykając końcem przewodu wpinanego w kostkę regulatora napięcia (przewód kolor zielony) do masy motocykla.
(8) Przewód regulatora minus (-) kolor brązowy podłączyć do bieguna (-) akumulatora, lub karoserii motocykla.
(9) Kostkę z trzema przewodami w kolorze żółtym wychodzącymi z dynama podłączyć z trzema przewodami w kolorze żółtym, wychodzącymi z regulatora napięcia. Są to przewody fazowe uzwojeń dynama.
UWAGA: Nie należy łączyć przewodów wychodzących z dynama z żadnymi innymi przewodami instalacji. Łączyć wyłącznie z przewodami koloru żółtego, wychodzącymi z regulatora napięcia dołączonego do urządzenia za pomocą wiązek połączeniowych dynama i regulatora. Kolejność tych przewodów nie ma znaczenia – są ze sobą zamienne. Nie wolno tych przewodów zwierać ze sobą, ani dotykać do masy w czasie pracy urządzenia. Może to spowodować trwałe uszkodzenie uzwojeń dynama.
Układ kontrolki biegu jałowego można sprawdzić poprzez dotknięcie przewodem do masy motocykla, kontrolka powinna się zaświecić. Jeżeli tak się nie dzieje, należy szukać przyczyn w samej oprawie kontrolki lub podłączeniach w lampie.
W przypadku nie działania kontrolki, szukanie usterki zacząć od sprawdzenia żarówki, montowanej w kontrolce biegu jałowego (kolor zielony).
(10) W celu podłączenia regulatora z Dynamem C należy wykonać wiązkę 3 przewodów z wykorzystaniem dostarczonych w zestawie elementów odpowiedniej długości w zależności od miejsca zamontowania regulatora napięcia.
(11) Dynamo jest zamiennikiem oryginalnej prądnicy i jest montowane dokładnie według zasad prawidłowego montażu oryginalnej prądnicy.
Do prawidłowego montażu urządzenia zaleca się zdjęcie przedniej kapy silnika tak, aby był nieograniczony dostęp do kół zębatych rozrządu. Luz nazębny należy wyregulować obracając dynamem tak, aby nie był zbyt duży ani zbyt mały. Dla nowego zestawu kół od 0,05 do 0,1mm.
UWAGA: Luz nazębny należy sprawdzić po maksymalnym dokręceniu urządzenia, gdyż może się on zmienić w czasie dokręcania.
Dynamo należy docisnąć sprężyną dociskową od tyłu w miejscu do tego przeznaczonym.
Przed montażem należy sprawdzić czy koło zębate wałka rozrządu oraz zębatka prądnicy nie mają bicia lub nierównomiernego zużycia, które może być wynikiem wykonania oryginalnych części bądź współpracy kół gdzie oś prądnicy była krzywa, co bardzo często zdarza się w oryginalnych prądnicach, bądź wałkach rozrządu.
W przypadku złej oceny stanu kół rozrządu może występować szereg problemów technicznych oraz zauważana głośna praca układu. Aby to zniwelować, należy wymienić cały zestaw kół rozrządu na nowy. Jednocześnie informujemy iż posiadamy w naszej ofercie nowe zestawy kół rozrządu naszej produkcji z dostępnymi do wyboru grupami selekcyjnymi, gdyby rozstaw koła wału i wałka rozrządu był trudny do ustawienia.
W przypadku nieusunięcia luzu, bądź zbyt silnego sprzężenia kół zębatych, może dojść do bardzo szybkiego zużywania się łożysk, czego nie obejmuje gwarancja. W urządzeniu są montowane nowe łożyska firmy FAG z luzem C 3. Ich zużycie przy przebiegu krótszym niż 25 tys. km jest praktycznie niemożliwe.
Uwaga: Wielu klientów zadaje pytanie czy jest to normalne, że w czasie obrotu ręcznego zębatką osadzoną na wirniku dynama wyczuwalne są sekwencyjnie przeskoki? Otóż urządzenie ma wbudowane stałe magnesy, które w czasie obrotu generują ten efekt i jest on normalny. Nie jest to oznaką uszkodzenia łożysk.
Powyższy opis powstał z wykorzystaniem doświadczeń zdobytych przy okazji kontaktu z klientami, którzy zakupili urządzenie.
Poprawnym zakresem pracy instalacji jest takie dobranie odbiorników, aby suma ich mocy stanowiła 80% mocy znamionowej dynama, pozostawiając 20% na ładowanie akumulatora.
| odbiornik | wersja 12V | wersja 6V |
|---|---|---|
| Lampa przednia światło drogowe/mijana | max 60W/55W | max 35W/35W |
| Światło pozycyjne przednie | 5W | 2W |
| Światło pozycyjne tylne | 5W zastosowanie większej żarówki może powodować z czasem topienie się klosza lampy | 3W |
| Światło stop | max 10W | 5W |
| Oświetlenie licznika | 2W | 2W |
| Kontrolki ładowania i luzu | 2W | 2W |
| Sygnał dźwiękowy | dowolny 12V, można stosować oryginalny sygnał 6V | dowolny 6V |
| Bezpiecznik zabezpieczający instalację | 15A | 15A |
