Alternator do motocykli radzieckich
Od dziesiątek lat problemy związane z brakiem odpowiedniego urządzenia prądotwórczego w motocyklach radzieckich spędzały sen z powiek użytkownikom tych właśnie motocykli. Oryginalne prądnice przez szereg lat były modyfikowane oraz wzmacniane. W ostatnich wersjach miały osiągać nawet 65W, jednak w dalszym ciągu pozostawały tylko i wyłącznie prądnicami. Najnowsze modele radzieckich motocykli były wyposażane w alternatory, jednak nie były one wymienne z prądnicami, gdyż wprowadzono zmiany konstrukcyjne bloku silnika.
Wielokrotnie podejmowano próby wykonania zamienników bądź przeróbki np. prądnic Fiata 126p, jednak prądnice owe mimo swej mocy były problematyczne w montażu oraz eksploatacji z prostego powodu. Wirnik w prądnicy 126p jest osadzony w jej centrum, oryginalna prądnica ma przesunięcie osi wirnika, co umożliwia kasowanie i regulację luzu nazębnego z kołem napędowym wałka rozrządu, w przeróbce 126p jest to po prostu niemożliwe. Brak tego przesunięcia skutecznie stwarza problemy montażowe oraz eksploatacyjne.
W naszej ofercie znajdą Państwo alternator – DYNAMO C. Jest to kolejny wzór już funkcjonującego DYNAMA TS&JT w motocyklach JUNAK. DYNAMO C jest zaprojektowane i przystosowane wymiarami do współpracy z silnikami bokserów produkcji CCCP oraz niektórych modeli BMW, między innymi protoplasty radzieckich bokserów BMW R 71.
Urządzenie jest montowane jako zamiennik prądnic i nie wymaga żadnej ingerencji w konstrukcję silnika. Montaż DYNAMA C jest przeprowadzany dokładnie tak samo, jak oryginalnej prądnicy.
Luz międzyzębny jest kasowany poprzez obrót DYNAMEM C, które wirnik ma przesadzony z osi dokładnie tak, jak oryginalna prądnica. Oś wirnika została wykonana zgodnie z parametrami oryginału i montuje się na niej oryginalne koła zębate dokładnie tak samo, jak w prądnicy.
Z racji tego, iż motocykle radzieckie w większości przypadków są eksploatowane z wózkiem bocznym, a układ zapłonowy jest bateryjny, co stanowi dodatkowy odbiornik prądu, w przypadku zastosowania żarówki 65 x 55W, jako oświetlenie główne, motocykl solo ma stały pobór prądu w granicy ok. 100W, a z wózkiem bocznym - w zależności od zastosowanego oświetlenia - może sięgnąć nawet do 120W. Dodatkowym czynnikiem jest fakt, iż w wielu przypadkach motocykle eksploatowane są z wózkiem w terenie. Jazda po bezdrożach, lasach bardzo często sprowadza się do poruszania z niewielkimi prędkościami w zakresie pierwszego, drugiego biegu. Silnik, nie generując zbyt dużych obrotów w dłuższych odcinkach czasu, nie napędza prądnicy bądź alternatora w stopniu wystarczającym do generowania odpowiednich ilości prądu w stosunku do zapotrzebowania. Toteż, w wielu przypadkach, jazda po mieście bądź terenie jest dość ograniczona właśnie z powodu braku prądu. Akumulator często rozładowywany i gwałtownie ładowany jest podatny na awarie bądź uszkodzenia, a już na pewno jego czas właściwego działania skraca się drastycznie szybko.
Rozwiązaniem tych wszystkich problemów jest właśnie DYNAMO C - alternator trójfazowy o mocy 130W. Urządzenie montowane jako zamiennik z niewielkimi zmianami w instalacji współpracuje z każdym silnikiem motocykli radzieckich jako zamiennik oryginalnej prądnicy.
| Napięcie |
12V |
| Uzwojenie |
trójfazowe |
| Ładowanie bez obciążenia |
13.7V przy 900obr/min |
| Ładowanie z obciążeniem 100W |
14.2V przy 2300obr/min |
| Średnica zewnętrzna alternatora |
80mm |
| Długość korpusu bez wirnika |
160mm. |
DYNAMO C działa na zasadzie stałego impulsu magnetycznego, a jego moc jest zależna od obrotów wirnika. W momencie uruchomienia urządzenie zaczyna produkować prąd maksymalny dla obrotów zadanych w danej chwili. Wraz ze wzrostem obrotów wzrasta moc uzyskiwanego prądu. Urządzenie nie posiada sterowania polem magnetycznym generowanym w tradycyjnych wirnikach komutatorowych, a naddatek produkowanej energii jest przepuszczany domasowo – jest to tak zwane uwalanie domasowe.
W związku z tym faktem, należy odbierać w stopniu ciągłym energię produkowaną przez DYNAMO C, po uruchomieniu motocykla należy niezwłocznie włączyć światła i poruszać się motocyklem wyłącznie na światłach. Wówczas prąd jest wykorzystywany w stopniu ciągłym, a regulator napięcia nie nagrzewa się pracując nadmiernie. Jazda z wyłączonymi światłami nie uszkodzi urządzenia ani regulatora napięcia, jednak jest zdecydowanie niekorzystna dla układu, który produkuje energię i jej nie wykorzystuje stanowiąc obciążenie dla silnika.
W przypadku zastosowania zbyt małej ilości odbiorników lub za małych żarówek, urządzenie i tak będzie produkować prąd zadany, w zależności od obrotów. Mówiąc najprościej, jeżeli obciążymy DYNAMO C mocą 50W, to urządzenie i tak produkuje w danej chwili 100W, odbiorniki pobierają 50W, a kolejne 50W jest uwalane do masy przez regulator napięcia. Taki stan rzeczy może sygnalizować kontrolka ładowania lekkim jarzeniem na wysokich obrotach. Aby problem zniknął, należy obciążyć urządzenie zgodnie z jego mocą, czyli w granicy 100 – 120W.
Podłączenie całego układu zostało maksymalnie uproszczone, a urządzenie zabezpieczone dodatkowym bezpiecznikiem. Obecnie po zamontowaniu wiązka obejmuje:
- Przewody (+) oraz (-) podłączane do akumulatora.
- Przewód bezpośrednio wpinany w oryginalną instalację do kontrolki ładowania.
- 3 przewody fazowe łączące alternator z regulatorem napięcia.
Podłączenie urządzenia polega na wpięciu go w oryginalną instalację motocykla z uwzględnieniem niewielkich zmian przedstawionych na schemacie poniżej.
Opis instalacji DYNAMA C
- Należy przeczytać uważnie kartę gwarancyjną.
- Należy bardzo dokładnie prześledzić schemat instalacji dołączony do urządzenia i sprawdzić, czy jest ona zgodna ze schematem; w przypadku rozbieżności - ustalić, czy przeróbki nie kolidują ze zmianami wymaganymi przy montażu DYNAMA.
- Akumulator przeznaczony do współpracy z DYNAMEM to minimum 10Ah lub więcej.
- Do tego typu alternatorów nie zalecam stosowania akumulatorów żelowych. W żadnym wypadku nie stosować baterii żelowych używanych np. do zasilania domowych instalacji alarmowych.
- Zamontować rurkę gumową odprowadzającą opary elektrolitu, zamontować ją wylotem poniżej rantu błotnika tylnego.
- Urządzenie pracuje przy napięciu 12 V Z MINUSEM ( - ) na masie.
Oznacza to, iż słupek akumulatora oznaczony jako biegun ujemny ( - ) należy połączyć przewodem minimum 1.5mm z karoserią motocykla. Przewód powinien mieć zarobione miedziane lub mosiężne końcówki, najlepiej dodatkowo zalutowane w miejscu połączenia z przewodem.
- Regulator powinien być zamieszczony w pobliżu akumulatora najlepiej tak, aby radiator oddający ciepło mógł być dodatkowo chłodzony przez powietrze wpadające w czasie jazdy. W motocyklach M 72 istnieje możliwość wbudowania regulatora napięcia do oryginalnej puszki, po usunięciu starego regulatora. Dzięki takiemu rozwiązaniu motocykl zachowuje większy stopień oryginalności, przy jednoczesnym usprawnieniu instalacji elektrycznej.
- Przewód plus ( + ) regulatora napięcia (czerwony z zamontowanym gniazdem bezpiecznika) podłączyć do słupka akumulatora oznaczonego ( + ).
- a) Do tego samego słupka podłączyć przewód ( + ) zasilający stacyjkę. Najlepiej zamontować szeregowo na tym przewodzie gniazdo bezpiecznika i bezpiecznik 15 A.
- Przewód zielony wychodzący z kostki regulatora napięcia należy podłączyć do kontrolki ładowania znajdującej się w lampie traktując jako biegun ujemny
( - ) kontrolki ładowania – KONTROLKA KOLORU CZERWONEGO – NALEŻY W NIEJ WYMIENIĆ ŻARÓWKĘ NA: 12 V 2 W.
Natomiast plus kontrolki podłączyć ze stacyjki.
UWAGA:
- Kontrolka zaświeci się (będzie działać poprawnie) tylko wtedy, gdy akumulator jest podłączony, minus na masie (czytaj pkt. 4) w przypadku zamiany biegunów akumulatora – pozostawienie według konfiguracji ( + ) na masie, regulator napięcia może zostać trwale uszkodzony, czego nie obejmuje gwarancja! ! !
- Kontrolka ładowania, kolor CZERWONY, nie zaświeci się, gdy regulator napięcia jest niepodłączony do akumulatora przewodami plus oraz minus.
- Kontrolka ładowania, kolor CZERWONY, nie zadziała poprawnie, gdy akumulator jest niepodłączony do masy motocykla biegunem minus.
- PODŁĄCZENIE ODWROTNE AKUMULATORA LUB REGULATORA POWODUJE TRWAŁE USZKODZENIE REGULATORA NAPIĘCIA.
- Kontrolka ładowania nie zaświeci, gdy oprawa kontrolki jest uszkodzona, żarówka nie ma prawidłowego połączenia w oprawie bądź jest spalona – prawidłowe działanie tego obwodu można sprawdzić dotykając przewodem 16 do masy motocykla – uwaga: końcem przewodu wpinanym w kostkę regulatora napięcia – kolor zielony.
- Przewód regulatora minus ( - ), kolor brązowy, podłączyć do bieguna ( - ) akumulatora.
- Kostkę z trzema przewodami, kolor żółty, wychodzącą z regulatora, należy podłączyć z trzema zaciskami znajdującymi się w tylnym deklu DYNAMA C - są to przewody fazowe uzwojeń alternatora, ich kolejność nie ma żadnego znaczenia.
UWAGA:
- DYNAMO to alternator, trójfazowy o napięciu 12V mocy 130W, zabezpieczane bezpiecznikiem 15A montowanym w instalacji, nie należy szukać trzech faz w instalacji motocykla.
- Nie należy podłączać przewodów wychodzących z DYNAMA w żadne inne przewody instalacji, podłączać tylko i wyłącznie z przewodami koloru żółtego, wychodzącymi z regulatora napięcia dołączonego do urządzenia.
- Kolejność tych przewodów nie ma znaczenia - są ze sobą zamienne.
- Nie wolno tych przewodów zwierać ze sobą, ani dotykać do masy w czasie pracy urządzenia - może to spowodować trwałe uszkodzenie uzwojeń alternatora.
- Żarówki zalecane do montażu.
- Żarówka lampa przednia – światła drogowe oraz mijania minimalnie 65 X 55W
- Światło postojowe przednie – minimum 12V 5W
- Światło pozycyjne tylne – max 12V 5W – zastosowanie większej żarówki może powodować z czasem topienie się klosza lampy.
- Światło stop – max 12V 10W
- Oświetlenie licznika – minimum 12V 2W
- Akumulator zalecany minimum 12V 10 Ah, tradycyjny zalewany elektrolitem sucho ładowany.
- DYNAMO C jest zamiennikiem oryginalnej prądnicy, ma wymiar 80 mm i jest montowane dokładnie według zasad prawidłowego montażu oryginalnej prądnicy.
Luz nazębny należy wyregulować obracając alternatorem tak, aby nie był zbyt duży ani zbyt mały (dla nowego zestawu kół od 0,05 do 0,1mm).
UWAGA:
- Luz nazębny należy sprawdzić po maksymalnym dokręceniu urządzenia, gdyż może się on zmienić w czasie dokręcania.
- Alternator należy docisnąć śrubą od tyłu w miejscu do tego przeznaczonym.
- Należy zwrócić uwagę na oryginalne koła zębate produkcji CCCP, które w sporej ilości są wykonane niedokładnie, a mianowicie sprawdzić bicie otworu względem naciętych zębów. W czasie regulacji należy wykonać kilka obrotów ze współpracującym kołem rozrządu, aby upewnić się, że koła nie spinają się w jakimś punkcie obrotu.
- W przypadku zbyt silnego sprzężenia kół zębatych, może dojść do bardzo szybkiego zużywania się łożysk, czego nie obejmuje gwarancja. W urządzeniu są montowane nowe łożyska firmy FAG z luzem C 3. Ich prawidłowe zużycie w przeciągu szybszym niż 25 tys km jest praktycznie niemożliwe.
- Oś wirnika jest ulepszana cieplnie, toteż jej urwanie lub ukręcenie wymaga bardzo dużych przeciążeń, co w normalnych warunkach pracy jest praktycznie niemożliwe – zwracam uwagę, iż oś oryginalnej prądnicy jest nieulepszana. Nie mieści się w skali Rockwell – odciski mierzone stożkiem diamentowym – skala z pomiarem rzeczywistym dla stożka diamentowego dla stali zaczyna się od 20 HRC. Oryginalna oś jest poniżej tych wartości, pomiar należy robić według twardościomierza HRB – odcisk kulką.
Powyższy opis powstał z doświadczeń zdobytych przy okazji kontaktu z klientami, którzy zakupili urządzenie. Opisałem szczegółowo problemy, z którymi borykaliśmy się w przeciągu ostatnich miesięcy. W przypadku pojawienia się dodatkowych pytań bądź problemów, postaram się je sukcesywnie opisywać i umieszczać w tej części mojej strony tak, aby wyeliminować jak najwięcej zbędnych czynników powodujących ewentualne awarie bądź problemy związane z montażem samego urządzenia.
Osoby biegłe w elektrotechnice oraz potrafiące bez problemu odczytywać schematy elektryczne, które poczują się urażone powyższym dobitnym - wręcz - "łopatologicznym" opisem, chciałbym z góry przeprosić. Jest on wynikiem szeregu doświadczeń z wieloma klientami, którzy mieli problem z elementarnymi sprawami technicznymi. Mam nadzieję, że powyższy opis ułatwi wszystkim - zarówno specjalistom jak i laikom - samodzielne dokonanie prawidłowego montażu. Opis został uproszczony z myślą o oszczędności czasu, pieniędzy i nerwów obu stron.
Użytkownikom z mniejszym doświadczeniem technicznym w pełni dedykuję ten uproszczony opis, oferując również pomoc telefoniczną oraz e-mail w dni robocze w godzinach otwarcia zakładu. Twierdzę, iż nie każdy, kto motocyklem jeździ, musi umieć go naprawić lub serwisować. Aczkolwiek uważam, iż ciężkie motocykle radzieckie są doskonałym przykładem pojazdu mogącym nauczyć wiedzy technicznej, historii, uporu oraz hartu ducha i każda praca wykonana przy nich samodzielnie daje mnóstwo satysfakcji.
DYNAMO C eliminuje oryginalną wadliwą prądnicę, która niestety, ale pozostanie tylko prądnicą, czego by przy niej nie robić i jak by jej nie usprawnić czy naprawić. Oryginalna prądnica ma swoje lata i często, naprawiana przez przeróżnej maści użytkowników-magików, nie stanowi nawet materiału do regeneracji. Olbrzymią zaletą naszych DYNAM jest fakt, iż jest to urządzenie nowe, zbudowane w oparciu o dużo nowocześniejsze rozwiązania i materiały, umieszczone w obudowie przystosowanej do motocykli radzieckich. Nie ingeruje ono trwale w konstrukcję silnika, współpracuje z oryginalną instalacją elektryczną motocykla, generując energię do oświetlenia motocykla w czasie eksploatacji. Zapewniając tym samym bezpieczeństwo kierującemu motocyklem z wózkiem bocznym, jak i solo oraz pozostałym użytkownikom dróg. Zwracam szczególną uwagę na fakt, iż urządzenie zawsze można zdemontować i powrócić do oryginału bez żadnych uszczerbków na stopniu oryginalności motocykla.
Do zobaczenia na trasie
